Την μετατροπή της μεταναστευτικής πολιτικής της Ελλάδας σε σχέδιο όπως εκείνο του Τραμπ αναδεικνύει εκτενές ρεπορτάζ της Washington Post, περιγράφοντας τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης προσφύγων και μεταναστών στην χώρα μας.
Το νέο ελληνικό «μοντέλο» εκτυλίσσεται πίσω από έναν φράχτη ύψους τριών μέτρων με συρματόπλεγμα στην κορυφή, στην άκρη της Αθήνας, όπου φυλακισμένοι μετανάστες περιγράφουν τις δυσμενείς συνθήκες.
Ντυμένοι στα μαύρα φρουροί περιπολούν την περίμετρο του κέντρου κράτησης όπου μετανάστες που διασώθηκαν πρόσφατα στη θάλασσα αντιμετωπίζονται σαν εγκληματίες, σύμφωνα με δικηγόρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι μετανάστες στεγάζονται μέσα σε πρόχειρους θαλάμους σε μεταλλικά κοντέινερ. Στρώματα λερωμένα, τουαλέτες χωρίς καπάκια ή πόρτες, έντομα στους θαλάμους, χαλασμένα κλιματιστικά παρά τον καύσωνα, συνθέτουν ένα απάνθρωπο καθεστώς διαβίωσης ανθρώπων που διασώθηκαν από τη θάλασσα και αντιμετωπίζονται σαν εγκληματίες, αναφέρει η Washington Post.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι αρνήθηκαν αίτημα της εφημερίδας για επίσκεψη στο στρατόπεδο κράτησης και δεν απάντησαν σε αίτημα σχολιασμού για τις καταγγελλόμενες συνθήκες.
«Είναι μια πολύ δύσκολη ζωή», είπε ένας 31χρονος από την Υεμένη σε μια από τις εγκαταστάσεις, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας επειδή φοβάται αντίποινα από τις αρχές.
Όπως επισημαίνει η Washington Post, για την Ελλάδα, μια πύλη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 μελών, η μακροχρόνια φυλάκιση προσφύγων και μεταναστών θα μπορούσε σύντομα να γίνει ο νέος κανόνας της μεταναστευτικής πολιτικής.
Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που υιοθετεί η χώρα μας, όσοι ζητούν άσυλο δεν θα διαμένουν πλέον σε ανοιχτές δομές, αλλά σε κλειστά κέντρα κράτησης σαν την Αμυγδαλέζα.
Οι αιτούντες θα παραμένουν κρατούμενοι όσο διαρκεί η εξέταση του αιτήματός τους. Όσοι γίνουν δεκτοί θα αποφυλακίζονται, ενώ οι απορριφθέντες – που σήμερα ξεπερνούν το 50% – θα αντιμετωπίζουν το δίλημμα: ή «εθελοντική» επιστροφή στην πατρίδα ή ποινές φυλάκισης 2 έως 5 ετών και πρόστιμα έως 10.000 ευρώ.
Ο νέος υπουργός Μετανάστευσης Θάνος Πλεύρης δήλωσε άλλωστε ανοιχτά: «Η πολιτική του προέδρου Τραμπ είναι μια καλή πολιτική. Η Ευρώπη λέει πλέον: ως εδώ».
Αλλαγή κατεύθυνσης στην Ευρώπη
Η Ελλάδα ωστόσο δεν είναι η μόνη που έχει αυστηροποιήσει τους κανόνες. Σήμερα, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Ισπανία οι χώρες στην Ευρώπη γίνονται όλο και πιο εχθρικές προς τη μετανάστευση.
Η Γερμανία έχει κάνει στροφή, εγκαινιάζοντας νέες συνοριακές περιπολίες και φιλοξενώντας μια σύνοδο ευρωπαϊκών χωρών στις Βαυαρικές Άλπεις τον περασμένο μήνα, για να στηρίξει αυστηρότερους κανόνες για τη μετανάστευση. Τον περασμένο μήνα, η κάτω βουλή στην Ολλανδία ενέκρινε δύο νόμους που μειώνουν τη διάρκεια των προσωρινών αδειών ασύλου, αναστέλλουν την έκδοση νέων και περιορίζουν την οικογενειακή επανένωση.
«Είναι μια αλλαγή κατεύθυνσης» στη μετανάστευση, είπε η Γιασμίν Σλόουτχες, αναπληρώτρια διευθύντρια του Migration Policy Institute Europe, ενός think tank.
Αντιμετωπίζοντας χαμηλά ποσοστά απελάσεων – μόνο περίπου 1 στους 4,5 αιτούντες άσυλο επαναπατρίζεται — η ΕΕ έχει πλέον ως αποστολή να επιταχύνει την επιστροφή των μεταναστών, των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε ή ακόμα και να τους απαγορεύσει εξαρχής την είσοδο.
Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες, που δικαιούνται άσυλο επειδή προσπαθούν να ξεφύγουν από πόλεμο, λιμό ή άλλες απειλητικές για τη ζωή τους συνθήκες, οι «παράτυποι» μετανάστες είναι τυπικά εκείνοι που αναζητούν καλύτερες οικονομικές συνθήκες χωρίς να διατρέχουν άμεσο κίνδυνο. Ωστόσο, τα όρια δεν είναι καθαρά με τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να καταγγέλλουν λάθη επί της διαδικασίας, που καταλήγουν στην απέλαση μεταναστών και στην εκ νέου έκθεσή τους σε επικίνδυνες συνθήκες διαβίωσης.
Την ίδια στιγμή, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο την ιδέα της κράτησης μεταναστών που περιμένουν αποφάσεις επαναπατρισμού ή ασύλου εκτός των συνόρων της Ένωσης, με τη συζήτηση να περιστρέφεται πλέον στη δημιουργία εξωτερικών κέντρων κράτησης, δηλαδή εκτός των συνόρων της ΕΕ.
Ήδη η Ιταλία προωθεί την ίδρυση δύο δομών στην Αλβανία, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο εξετάζεται ακόμη και η δημιουργία τέτοιων δομών στη Λιβύη.
Όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ της Washington Post, σε συνέντευξή του, ο Θάνος Πλεύρης, ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης, δήλωσε ότι ο ίδιος και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του συζήτησαν πρόσφατα τη δημιουργία κέντρων κράτησης στη Λιβύη – όπου ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών έχουν κατηγορήσει τις τοπικές αρχές για παράνομες δολοφονίες, σεξουαλική κακοποίηση και βασανιστήρια μεταναστών.
Επικίνδυνη η νέα μεταναστευτική πολιτική της χώρας
Η Ελλάδα εδώ και χρόνια προσπαθεί να καταπολεμήσει τα κύματα μετανάστευσης, με την ακτοφυλακή της να κατηγορείται για παράνομα pushbacks και για την αποτυχία της στην πρόληψη πολύνεκρων ναυαγίων στα χωρικά της ύδατα όπως αυτό της Πύλου.
Ωστόσο, ο νέος νόμος περί μετανάστευσης – που παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα μετά από μια αύξηση των αφίξεων στο νησί της Κρήτης – επιδιώκει να κατοχυρώσει το μήνυμα «μείνετε έξω» προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Όσον αφορά το νέο κύμα αφίξεων μεταναστών που σημειώθηκε στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην Γαύδο, το ρεπορτάζ περιγράφει τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκαν εκτεθειμένοι χιλιάδες διασωθέντες στο αυτοσχέδιο κέντρο κράτησης στο Ηράκλειο της Κρήτης και επισημαίνει ότι οι αφίξεις στην Κρήτη συνολικά κατά τους πρώτους επτά μήνες του έτους ξεπέρασαν τις 10.000 – μια τετραπλάσια αύξηση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Πολλοί από τους μετανάστες προέρχονταν από την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν και προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τη φτώχεια, με σχετικά αδύναμες αιτήσεις ασύλου, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι άλλοι, που διέφυγαν από τον πόλεμο και τη βία στο Σουδάν και την Υεμένη, πιθανότατα είχαν πολύ πιο ισχυρές υποθέσεις.
Οι μετανάστες που έφτασαν από τις 14 Ιουλίου και μετά — όταν τέθηκε σε ισχύ η αναστολή των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα — δεν έμειναν στην Κρήτη, αλλά μεταφέρθηκαν γρήγορα στο κέντρο κράτησης – φυλακή της Αμυγδαλέζας κοντά στην Αθήνα ή σε κάποια άλλη δομή στη βόρεια Ελλάδα.
Η Τζούλια Ζέλβενσκα, επικεφαλής νομικής υποστήριξης και δικαστικών διαφορών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους, μια συμμαχία ΜΚΟ, δήλωσε ότι η αναστολή του ασύλου, την οποία έπραξε και η Ελλάδα, παραβιάζει τη Συνθήκη της Γενεύης και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος αναγνωρίζει το δικαίωμα στο άσυλο.
H Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), επίσης, εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» για την αναστολή του ασύλου στην Ελλάδα.
Η ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο, επιμένει ότι οι περισσότεροι δεν δικαιούνται άσυλο και υποστηρίζει ότι η πολιτική «αποτροπής» είναι αναγκαία.
«Θέλω να φύγω. Δεν θέλω να μείνω σε αυτή τη φυλακή»
Στην Αμυγδαλέζα, στο περιφραγμένο κέντρο κράτησης που άνοιξε το 2012, οι μετανάστες επιτρέπεται να κρατούνται για έως και 18 μήνες. Ωστόσο, νομικοί υποστηρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια, οι νεοαφιχθέντες, μόλις καταγραφούν ως αιτούντες άσυλο, μεταφέρονται σχετικά γρήγορα σε λιγότερο περιοριστικά στρατόπεδα.
Για τους νέους κατοίκους της Αμυγδαλέζας, ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πλέον.
Η παραμονή τους εδώ μπορεί να παραταθεί για χρόνια, εάν ψηφιστεί ο νέος νόμος και οι απορριφθέντες αιτούντες αρνηθούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Οι δικηγόροι χαρακτηρίζουν την πολιτική μη πρακτική, λέγοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να φυλακίσει τόσους πολλούς μετανάστες.
Μετανάστης από την Υεμένη, ο οποίος φέρεται να διέφυγε από μια ζώνη συγκρούσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των ανταρτών Χούθι, δήλωσε ότι αυτός και άλλοι μετανάστες απογοητεύτηκαν όταν συνειδητοποίησαν ότι είχαν διακινδυνεύσει τη ζωή τους και τις οικονομίες τους για να φτάσουν στην Ελλάδα, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουν ότι δεν τους επιτρεπόταν να υποβάλουν αιτήσεις ασύλου.
«Νόμιζα ότι θα με ανάγκαζαν να μείνω για 3 έως 5 ημέρες και μετά θα με άφηναν ελεύθερο», είπε σε τηλεφωνική συνέντευξη στην Washington Post.
«Δεν είχα ιδέα. Ξαφνιάστηκα. Θέλω να φύγω. Δεν θέλω να μείνω σε αυτή τη φυλακή» πρόσθεσε.
